NEPOZNATE BESEDE NAD ODROM VLADIKE Knjiga o Nikolaju Velimiroviću posle 60 godina stigla u Užice
Šest decenija od kada je štampana u Čikagu, u Užice je dospela knjiga „U spomen vladike Nikolaja“. U originalnom primerku u Srbiji nepoznate požutele knjige iz 1956. sabrani su posmrtni govori na sahrani vladike žičkog u srpskom manastiru u čikaškom predgrađu Libertvil.
– Knjigu sam pronašao u Španiji, na Kanarima, u arhivi Momčila Vukovića Birčanina, sekretara kralja Petra Drugog Karađorđevića. Raspitivao sam se širom Srbije, ali nisam našao nikoga ko zna da takva knjiga postoji – kaže za „Blic“ Željko Marković, koji je knjigu doneo u Užice.
Između ostalog, tu je objavljena fotografija Momčila Đujića nad odrom Nikolaja Velimirovića i govor četničkog vojvode.
– Da se oprostim sa tobom, vladiko naš, u ime nepobedivih srpskih boraca i sudbine đenerala Draže, čije si ti oružje u toj borbi protiv bezbožnika i nasilnika blagosiljao i čije si oružje osvećivao – navodi se Đujićev govor.
Na naslovnici knjige „U spomen vladike Nikolaja“ je fotografija iz 1946. sa prvog bogosluženja u hramu Svetog Save na Menhetnu, koji je Velimirović uz pomoć srpske dijaspore otkupio od protestantske crkve. Taj hram izgoreo je u požaru na Uskrs ove godine.
Knjiga obiluje nepoznatim fotografijama iz posleratnih godina. Na jednoj od njih su Nikolaj i Petar Drugi Karađorđević kako 1946. u Nemačkoj obilaze „logore srpskih boraca koji su ostali verni kralju i otadžbini“. Na drugoj je pored vladike i kralja Mihailo Dučić, predsednik Srpske narodne obnove u Americi.
– Ti nisi fizički predvodio narod ispred osvajača kao Arsenije Čarnojević, prosvećivao si ga da sudbonosne odluke donosi sam. Duhovno si vodio narod kao niko pre tebe – deo je oproštajne besede Jovana M. Kontića, jednog od vodećih ljudi Srpske narodne obnove.
Objavljeni su i izveštaji kako su vest o smrti Nikolaja preneli mediji iz Francuske, Nemačke i Engleske u kojoj su „u logorima gde žive Srbi zastave spuštene na pola koplja“. Citirane su brojne izjave saučešća i govori vladike Dionisija i srpskih narodnih prvaka u Severnoj Americi, oproštajne poruke Kola srpskih sestara i Srpskog pevačkog saveza, Narodnog odbora za Sloveniju.
Pismo Draže Mihailovića Nikolaju
– Korisno bi bilo da odete u Švajcarsku i dalje u Ameriku, jer biste odatle bez smetnje mogli da vaspostavite veze sa svim stranama. Mislim da za sada još nije momenat da idete u Englesku, jer se bojim da bi vam rad tamo bio sputavan, pošto njihova visoka politika još nije skrenula sa dosadašnje linije – pisao je general Mihailović vladici Velimiroviću 18. marta 1945. godine.
Blic, V. Lojanica