POŠTOVANjE TRADICIJE: Slava srpskoj šajkači!
Svaki narod ima neke svoje osobenosti. Škoti nose kilt, Ameri džins, Japanci kimono, a Srbi u poslednjih 200 godina, posebno vojnici i seljani nose šajkače.
Veoma je važno da u ovom “vremenu zaborava“ odamo počast šajkači koja je odraz Srbina junaka i Srbina domaćina. Šajkača je postala simbol borbe za slobodu, ali i vrednog seoskog domaćina koji je najviše trpeo i izdržao u stvaranju srpske države i njene oslobodilačke borbe od svih okupatora.
Šajkača je bila deo garderobe, ali i znak socijalnog porekla i moralnih vrednosti. Danas je afirmišu kulturno-umetnička društva koja neguju nacionalni folklor.
Materijal od kojeg je napravljena popularno se zove „šajak“. Sastoji se od vunenog prediva zbog čega se kapa nosi tokom cele godine, jer održava konstantnu temperaturu glave. Šajkača čuva sećanje na srpske borbene rečne jedinice, tj. pripadnike službe Austrougarske monarhije sa područja Banata u 18. veku.
Nosili su kape koje su oblikom vrlo podsećale na brodove koji su nazivani šajkama. Šajkače su se masovno nosile među srpskim stanovništvom za vreme Prvog srpskog ustanka, a bile su i nezaobilazni deo srpske vojne uniforme od početka 19. pa sve do kraja 20. veka.
Poznati srpski etnolog, publicista i novinar Mile Nedeljković je svojevremeno objasnio: “Kako je duhovno i slobodom Srpstvo objedinjavano, tako je teklo širenje i prihvatanje ovog odevnog znaka srpske narodnosti, što svedoči i činjenica da je u ratu, povedenom za opstanak i radi sprečavanja u ovom veku trećeg genocida nad srpskim narodom koji obitava u našim zapadnim stranama, izbila podno Velebita“.
Na osnovu dostupne arhivske dokumentacije Nedeljković je utvrdio da šajkača nije ušla u srpsku vojsku kao odevni deo kapa od šajka, tj. čoje, već kao odevni predmet graničara šajkaša.
Tako u pravilima o ratnoj spremi narodne vojske, koje je 6. oktobra 1877. godine potpisao ministar vojni Sava Grujić, stoji da narodni vojnici od države dobijaju, između ostale spreme, za glavu – šajkašku kapu.
Šajkača je očuvala i othranila Srbiju i zato nove generacije treba sa ponosom da nose ovaj deo narodne nošnje . Nedavno je diplomac Pravnog fakulteta u Beogradu Filip Živanović došao na dodelu diplome u narodnoj nošnji sa šajkačom na glavi. Kako kaže, na taj korak se odlučio kako bi se odužio precima koji su u toj odeći išli u rat, ali i u svatove.
Isto je postupio i diplomac Đorđe Bogdanović, koji je odbranio svoj diplomski rad na Fakultetu pedagoških nauka u Jagodini. Obojca su, naravno, zavredeli medijsku pažnju.
Na prvo zasedanje novog saziva Narodne Skupštine pojedini narodni poslanici došli su u narodnoj nošnji. Veoma je važno da generacije koje dolaze prema šajkači izgrade afirmativni odnos. To nije kapa prostih ljudi, već simbol slobode i domaćinske Srbije. Narodna nošnja u sebi nosi otmenost i učvršćuje nacionalni identitet koji srpski narod treba “ljubomorno“ da čuva.
KolUmna, Izvor: BKTVNews / Tomislav Kresović, Predrag Prokopljević